Jeremy Bailenson ศาสตราจารย์ด้านการสื่อสารและผู้ก่อตั้ง Stanford Virtual Human Interaction Lab (VHIL) ได้ศึกษาพฤติกรรมของคนที่ใช้เวลาวันละหลายชั่วโมงไปกับการประชุมออนไลน์ และมีอาการอ่อนล้าหลังการประชุมว่าเข้าข่ายอาการ “Zoom fatigue”

ความรู้สึกอ่อนล้าหลังการประชุมออนไลน์อาจฟังดูเป็นเรื่องเล็ก ๆ แต่การเผชิญกับอาการเหนื่อยล้าแบบนี้ต่อไปเรื่อย ๆ อาจส่งผลเสียต่อสภาพจิตใจและร่างกายในระยะยาวได้

แล้วสาเหตุของอาการ “Zoom fatigue” มาจากอะไร

1. ใช้สายตามากกว่าปกติหลายเท่า!

การประชุมออนไลน์ทำให้เราต้องใช้สายตามากกว่าปกติ เพราะในขณะประชุมเราต้องมองหน้าสบตากับผู้ประชุมหลาย ๆ คนในเวลาเดียวกัน หากเทียบกับการอยู่ในห้องประชุมปกติ เราไม่จำเป็นต้องสบตากับผู้ประชุมทั้งห้องพร้อม ๆ กัน โดยเราจะหันไปสบตาเฉพาะกับคนที่กำลังพูดอยู่เท่านั้น

นอกจากนี้โปรแกรมประชุมออนไลน์ยังจำกัดกรอบวิดีโอของผู้ประชุมคนอื่น ๆ ให้มีขนาดเล็ก ทำให้เราต้องใช้สายตาเพ่งหรือปรับโฟกัสระยะห่างระหว่างสายตาเรากับหน้าจอคอมพิวเตอร์มากขึ้น

2. ประชุมออนไลน์แทบไม่ต่างจากการนั่งส่องกระจกทั้งวัน

ไม่เพียงแต่ต้องมองหน้าสบตาผู้อื่นตลอดการประชุม แต่โปรแกรมประชุมออนไลน์ยังทำให้เราเห็นใบหน้าของตัวเองผ่านจอคอม คล้ายกับการส่องกระจกตลอดเวลา ซึ่งเป็นสิ่งที่ฝืนธรรมชาติของมนุษย์

ทั้งนี้ยังมีผลวิจัยที่กล่าวว่า การมองเห็นตัวเองเป็นเวลานานสามารถส่งผลทางลบต่อจิตใจได้ เพราะการเห็นใบหน้าตนเอง ในขณะที่ใช้ความคิดหรือตัดสินใจบางอย่าง จะทำให้เรารู้สึกไม่เป็นตัวเอง อึดอัด และเครียดได้

3. อึดอัดจากพื้นที่จำกัดแค่ในกรอบสี่เหลี่ยม

การประชุมออนไลน์ก็เหมือนการบังคับให้เราอยู่ในกรอบจอสี่เหลี่ยม ต้องนั่งตัวตรงอยู่กับที่และจัดใบหน้าตัวเองให้พอดีกับตำแหน่งกล้องตลอดเวลา การเคลื่อนไหวของร่างกายจึงถูกจำกัดตามไปด้วย

นอกจากนี้กรอบจอสี่เหลี่ยมยังจำกัดการใช้ภาษากาย (Nonverbal Communication) อย่างการแสดงมือไม้ ท่าทางในขณะพูด ทำให้เรารู้สึกเกร็งมากกว่าการนั่งในห้องประชุมปกติ และสื่อสารได้อย่างไม่เป็นธรรมชาติเท่าที่ควร

ถ้าอย่างนั้นเราจะลดอาการเหนื่อยล้าจาก “Zoom fatigue” ได้ยังไง?

1. ใช้ฟีเจอร์ในโปรแกรมประชุมออนไลน์ให้เป็นประโยชน์

- ฟีเจอร์ช่วยลดการสบตากับคนจำนวนมาก

โดยเปลี่ยนโหมดแสดงผลหน้าจอ จากโหมด “Gallery view” ให้เป็นโหมด “Speaker view” จะช่วยลดการใช้สายตาลงได้ เพราะโหมดนี้เป็นการปรับหน้าจอให้แสดงเฉพาะใบหน้าของผู้ที่กำลังพูดเพียงคนเดียว ทำให้เราไม่ต้องสบตากับผู้ประชุมทั้งห้อง แถมยังไม่ต้องเพ่งสายตาอีกด้วย

- ฟีเจอร์ช่วยลดการโฟกัสที่หน้าตัวเอง

เลือกใช้โหมด “Hide self-view” เพื่อปิดการแสดงภาพของตัวเราเอง เราจะได้ไม่ต้องไปกังวลกับการแสดงออกทางสีหน้าของตัวเองตลอดเวลา การใช้โหมดนี้เป็นทางเลือกที่ดีกว่าการกดปิดกล้องไปเลย เพราะบางครั้งการปิดกล้องในขณะประชุมอาจเป็นการเสียมารยาทได้

2. ใช้อุปกรณ์เสริมช่วยเพิ่มความสบาย

- อุปกรณ์ช่วยลดอาการเกร็งและความอึดอัด

ลองใช้กล้อง Webcam ที่ช่วยเพิ่มระยะห่างของเรากับหน้าจอคอมพิวเตอร์ให้มากขึ้น เพราะ Webcam สามารถจับภาพทั้งช่วงตัวบนของเราได้หมด ทำให้เราแสดงท่าทางมือไม้ได้คล้ายกับตอนอยู่ในห้องประชุมจริง

- อุปกรณ์ช่วยลดการเพ่งสายตา

ลองใช้วิธี Screen Mirroring เพื่อฉายภาพหน้าจอแสดงผลจากจอคอมพิวเตอร์ไปยังหน้าจอทีวีด้วย ซึ่งจะช่วยทำให้จอภาพใหญ่ขึ้น เราจึงไม่จำเป็นต้องเพ่งสายตามองหน้าผู้ประชุมคนอื่น ๆ และยังช่วยลดการใช้สายตาเวลาอ่านข้อความต่าง ๆ ได้ด้วย

เชื่อว่าหลายคนคงเคยเผชิญกับอาการเหนื่อยล้าหลังจากประชุมออนไลน์กันมาบ้างแล้ว การทำความเข้าใจสาเหตุของอาการและรู้จักวิธีปรับแก้ไข จะช่วยทำให้เรารับมือกับการประชุมออนไลน์ได้ดีขึ้น และลดอาการอ่อนเพลียลงได้

รู้อย่างนี้แล้ว จะต้องเข้าอีกกี่ Online Meeting ก็ไม่หวั่น!

_________________________

อ้างอิงจาก https://news.stanford.edu/2021/02/23/four-causes-zoom-fatigue-solutions